La dumengia, ils 30 da november 2025 voteschan Grischunas e Grischuns davart l’iniziativa dal pievel extrema «Fin cun il paracrudada d’aur per las commembras ed ils commembers da la regenza – na a la pensiun per vita duranta» e davart la cuntraproposta dal Cussegl grond davart la «Revisiun parziala da la lescha davart ils salaris e davart il provediment professiunal da las commembras e dals commembers da la Regenza» (prestaziun transitorica). Il comité independent – purtà da tut las partidas grondas cun excepziun da la PPS – mussa pertge che la cuntraproposta è la soluziun faira, ponderada e segira per il Grischun, entant che l’iniziativa extrema è nunnecessaria, maina en errur ed è donnegiusa.
L’iniziativa para a prima vista giavinanta, ella sa mussa dentant immediat sco dischequilibrada e sco soluziun da curta vesida. Ella vul abolir cumplettamain la renta – senza regulaziun transitorica u cumpensaziun. Cun consequenzas gravantas per las Grischunas ed ils Grischuns: Ella reducescha l’independenza da la regenza, periclitescha l’attractivitad da l’uffizi da regenza e stgaffescha malsegirezza giuridica. La cuntraproposta percunter – purtada dad ina allianza sur las partidas – persvada:
La renta per vita duranta vegn abolida
Ella abolescha da maniera definitiva la renta per vita duranta. Ina prestaziun transitorica limitada a maximal trais onns cumpensescha la limitaziun d’uffizi la pli rigurus da la Svizra e procura uschia per fairness, stabilitad e relaziuns claras – senza privilegis per vita duranta. Ella dat temp avunda ad anteriuras commembras e commembers da la regenza, da s’orientar da nov en la professiun ed impedescha cas da direzza che pudessan nascher da la limitaziun rigurusa dal temp d’uffizi.
La cuntraproposta pussibilitescha ina regenza independenta en l’interess da la populaziun grischuna
Ina regenza duai pudair decider libra da conflicts d’interess. Senza ina soluziun transitorica stuessan commembras e commembers da la regenza tschertgar gia durant lur temp d’uffizi novas pussaivladads professiunalas – quai periclitescha l’independenza. La cuntraproposta protegia questa independenza e garantescha che decisiuns politicas vegnan tratgas era vinavant en l’interess da la populaziun grischuna.
Vast sustegn per la cuntraproposta ed ina basa ferma
La cuntraproposta dal Cussegl grond è il resultat d’ina lavur premurusa sur las partidas. Ella è vegnida approvada dal Cussegl grond cun 91 cunter 24 vuschs e vegn sustegnida da maniera clera da tut las partidas (Allianza dal center, PLD, PVL, Verds e PS) cun excepziun da la PPS. Questa vasta allianza stat per ina soluziun faira cun senn da responsabladad, che rinforza il Grischun enstagl da crear malsegirtad.
L’iniziativa incoerenta periclitescha l’independenza da la regenza
Anc durant la sessiun da zercladur 2022 ha la PPS pretendì cun in’incumbensa da fracziun: “Rentas pon vegnir messas en dumonda da maniera critica. La fracziun da la PPS è dentant persvasa che rentas èn giustifitgadas per in temp definì, gist per garantir l’independenza da commembras e commembers da la regenza”. Mo trais onns pli tard pretenda la medema partida il cuntrari: l’aboliziun cumpletta. Questa midada d’opiniun è incoerenta e mussa che l’iniziativa na vul betg en emprima lingia in meglierament da la situaziun, ma ha plitost intents da profilaziun politica. La cuntraproposta dentant è consequenta: Ella garantescha ina regenza independenta e cumpetenta e procura che l’uffizi da regent(a) resta attractiv – cumplettamain senza privilegis per vita duranta.
L’Allainza dal center dal Grischun, la PLD – ils liberals dal Grischun, la PVL dal Grischun, ils Verds dal Grischun e la PS dal Grischun recumondan in NA a l’iniziativa da rentas extrema ed in GEA a la cuntraproposta faira.
